شرحی بر نیاز به صنعت فرآوری و بسته بندی محصولات زراعی :
بر اساس آمارهای رسمی وزارت جهاد کشاورزی و سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد 30 درصد محصولات کشاورزی در ایران به ضایعات تبدیل می شود ، یعنی از حدود 117 میلیون تن تولیدات کشاورزی در ایران سالانه 30میلیون تن آن درهنگام و پس از برداشت از بین می رود .
بر اساس آخرین آمار فائو رتبه نخست هدر رفت ضایعات محصولات میوه و تره بار به ایران اختصاص یافته است .
بر اساس نتایج ، ارزش ضایعات محصولات کشاورزی معادل 17/5 درصد درآمد غیر نفتی کشور تخمین زده شده است که بیانگر میزان بالای ضایعات و نیز ارزش آن در تولید ناخالص ملی است .
این نتایج بیانگر هدر رفت حدود 2 میلیون هکتار از زمین های مستعد کشاورزی و 1340 میلیون مترمکعب از منبع آب است .
به همین دلیل توجه ویژه به مقوله ضایعات هدر رفت محصولات کشاورزی و باغی به دلیل افزایش جمعیت ، کاهش منابع طبیعی ، امکانات و منابع محدود حائز اهمیت است.
باز گرداندن مواد زائد به چرخه تولید یکی از پر اهمیت ترین مسائل موجود درقرن حاضر به شمار می آید.
در برنامه چهارم توسعه ایران به این امر مهم پرداخته شده است ، بنابراین تدوین برنامه ای راهبردی در جهت تحقق اهداف توسعه امری ضروری به نظر می رسد . در راستای تدوین برنامه راهبردی استفاده از ضایعات محصولات باغی که از سوی وزارت جهادکشاورزی به مرکز تحقیقات مهندسی محّول شده ، امکان سنجی استفاده بهینه از ضایعات این محصولات بررسی شده است . برای رسیدن به این هدف ، وضعیت موجود کشور در زمینه کشاورزی ، تکنولوژی واقتصادی نظام های تولید مربوط به این چهار محصول بررسی شد و آینده مطلوب شناسایی گردید . طبق آخرین مجوزهای صادرشده از سوی وزارت صنایع در حال حاضر صنایعی جهت استحصال محصولات ارزشمندی مانند روغن هسته انگور، اسید سیتریک از ضایعات محصولات باغی وجود ندارد و نیز نیاز به احداث تعداد بیشتری از صنایع تولید کننده پکتین و اسانس مرکبات از ضایعات مرکبات و سیب ضروری است .
میلیارد ها دلار هدر رفت:
برآورد وزارت جهاد کشاورزی درباره ضایعات بخش کشاورزی نشان می دهد که این مقدار موادغذایی که سالانه از بین می رود، بطور تقریبی می تواند بین 61 تا 81 میلیون نفر را سیر کند و میزان آبی که در اثر این ضایعات از دست می دهیم 9/3 میلیارد مترمکعب است . (( در حالی که حتی در برخی مناطق یک مترمکعب آب حیاتی است. ))
در مقیاس کشوری ؛ به منظور فرآوری و ایجاد ارزش افزوده با ۳۰ میلیون تن ضایعات رو به رو هستیم که
چندین میلیارد دلار ارزش افزوده از بین رفته روبرو هستیم و این میزان خود معادل غذای چند میلیون انسان است.
متأسفانه نیمی از ضایعات محصولات کشاورزی در کشورمان در فاصله مراحل کاشت تا برداشت از چرخه مصرف خارجمی شود و این مساله متأثر از کمبود تجهیزات و فرسودگی ماشین آلات کشاورزی و نقصان در مرحله فرآوری و بسته بندی استاندارد در این زمینه است .
اکنون شاخص میانگین تولید ماده خشک به ازای مصرف یک مترمکعب آب در جهان 5 / 2 کیلوگرم و در کشورهای پیشرفته 3/5 کیلوگرم است . این رقم در ایران تا چند سال پیش 8۰۰ گرم بود و به تازگی به یک کیلوگرم افزایش یافته است .
بحران آب مرگبار است !
آخرین بررسی مرکز ملی مطالعات راهبردی کشاورزی و آب درباره ارزش اقتصادی آب از دست رفته ناشی از ضایعاتمحصولات کشاورزی، از هدررفت سالانه سه میلیارد دلار آب از این طریق حکایت دارد . که در صورت توجه صحیح، مدیریت و بهرهوری درست عوامل تولید آن و همچنین تاثیرات این معضل جهانی ، منافع زیادی به جامعه تولیدکنندگان بخش کشاورزی در سراسر دنیا برخواهد گشت . مصرف بهینه آب در کشور که اکنون سه برابر استانداردهای جهانی است، اصلاح شبکه های انتقال و توزیع آب و جلوگیری از کاهش هدر رفت که در برخی از شهرها تا 50 درصد می رسد .
